Τράπεζες: Τα πρώτα ευρήματα των stress test

Διαβάζοντας την παρουσίαση και τη σχετική ανάλυση του Ενιαίου Εποπτικού Μηχανισμού (SSM) για τα ευρήματα των ελέγχων που διεξάγει σχετικά με την εφαρμογή των εποπτικών κριτηρίων, των stress test και άλλων ελέγχων, διαπιστώνει κάποιος ότι η μεγαλύτερη ανησυχία του Ευρωπαίου επόπτη είναι ο καθησυχασμός των τραπεζών.

Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά, το σταδιακό άνοιγμα των εστιατορίων, η έναρξη του τουρισμού και η επιστροφή στους εμπορικούς δρόμους για ψώνια έχουν δώσει την εντύπωση ότι γυρνάμε στην κανονικότητα. Πράγματι, ένα βελτιωμένο μακροοικονομικό περιβάλλον έχει αντικαταστήσει τις αβεβαιότητες των προηγούμενων μηνών. Όμως αυτή είναι η επιφάνεια. Κι αν κάποιος κοιτάξει κάτω από αυτήν, τότε θα δει τους κινδύνους που δεν έχουν απομακρυνθεί, και μάλιστα παραμένουν ακόμη δύσκολο να υπολογιστούν.

Ο SSM ανησυχεί διότι διαπιστώνει ότι και οι τράπεζες έχουν επηρεαστεί από αυτήν τη ρόδινη επιφάνεια, η οποία οφείλεται μόνο στα κρατικά και νομισματικά μέτρα στήριξης. Έτσι, μέσα στο 2020, δηλαδή εντός μιας πρωτοφανούς πανδημικής κρίσης, η οποία ακόμη βρίσκεται σε εξέλιξη, οι τράπεζες στην Ευρώπη παρουσίασαν αύξηση κερδοφορίας και μείωση των κόκκινων δανείων. Παραβλέπουν, όμως, το γεγονός ότι μέρος της αύξησης της κερδοφορίας προέρχεται από μείωση των προβλέψεων για κινδύνους. Παραμένουμε στη θετική διαπίστωση ότι τα κόκκινα δάνεια μειώθηκαν, αλλά δεν δίνεται εξίσου βαρύτητα στο γεγονός ότι αυτά αυξήθηκαν κατά τους πρώτους μήνες του έτους.

Ένα άλλο παράδειγμα είναι το εξής: Οι πτωχεύσεις μειώθηκαν στην Ευρώπη το 2020 κατά 17% και η απασχόληση έδειξε σημαντικές αντοχές, με τάσεις μείωσης της ανεργίας. Αλλά αυτό δεν φαίνεται να περιλαμβάνεται στα συστήματα μέτρησης πιστωτικού κινδύνου των τραπεζών. Αντίθετα, οι κίνδυνοι φαίνονται να μειώνονται καθώς βελτιώνονται τα μακροοικονομικά μεγέθη.

Ωστόσο, η εικόνα αυτή είναι ρόδινη λόγω των μέτρων στήριξης, που κάποια στιγμή θα αποσυρθούν. Τότε θα εκδηλωθούν οι συνέπειες της συγκράτησης των λουκέτων και της ανεργίας από τα μέτρα στήριξης. Δεν μπορεί ακόμη να υπολογιστεί το μέγεθος, αλλά σίγουρα δεν μπορεί σε μια πρωτόγνωρη πανδημία να μειώνονται τα λουκέτα και η ανεργία και αυτό να μη λαμβάνεται ως επικείμενος κίνδυνος όταν σταματήσουν τα μέτρα στήριξης.

Για τους λόγους αυτούς, ο SSM προανήγγειλε την εβδομάδα που πέρασε ότι είναι απαραίτητες οι επιτόπιες συναντήσεις των εποπτών με τα αρμόδια στελέχη των τραπεζών αμέσως μόλις αρθούν όλα τα υγειονομικά μέτρα προστασίας. Θεωρεί ότι είναι σημαντικό να συζητηθούν με τις ίδιες τις τράπεζες από κοντά όλες οι καλές και οι κακές πρακτικές που εντοπίστηκαν κατά τους ελέγχους. Στη συνέχεια να συμφωνήσουν σε ένα πλαίσιο συστάσεων. Μετά θα ακολουθήσουν επιστολές προς τις διοικήσεις των τραπεζών για συμμόρφωση.

Όλα αυτά πρόκειται να γίνουν μέσα στο δεύτερο εξάμηνο του έτους και με ορίζοντα ολοκλήρωσης μέχρι το τέλος του έτους. Μάλιστα, σε αυτό το πλάνο περιλαμβάνεται η έναρξη κλαδικών μελετών, κάνοντας την αρχή με τον κλάδο των εμπορικών ακινήτων, ώστε οι τράπεζες να χρησιμοποιούν τα στοιχεία αυτά από τον SSM για τον υπολογισμό των κινδύνων αλλά και των προοπτικών.

Όπως αναφέρει ο SSM, ο ακριβής και έγκαιρος προσδιορισμός των κινδύνων αποτελεί μηχανισμό εξόδου από την κρίση με λιγότερα κόκκινα δάνεια και με τράπεζες που θα έχουν τη δυνατότητα να χρηματοδοτήσουν την πραγματική οικονομία αποτελεσματικότερα.

Τα προβλήματα

Οι βασικότεροι προβληματισμοί που καταγράφονται από τον SSM και που προέκυψαν από τους ελέγχους είναι οι εξής:

1. Εντοπίστηκαν συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης που δεν είναι επαρκώς αποτελεσματικά, όπου οι δείκτες βασίζονται κυρίως στο παρελθόν, τα όρια δεν είναι σαφή και οι τακτικοί έλεγχοι δεν γίνονται τόσο συχνά όσο απαιτείται. Εντοπίστηκαν πολιτικές που δίνουν μεγάλα περιθώρια αποκλίσεων στην αξιολόγηση, το μάνατζμεντ και τη διαχείριση κινδύνου.

2. Στα ρυθμισμένα δάνεια, μολονότι γίνεται σωστή ταξινόμηση, μεγάλος αριθμός τραπεζών δεν διαθέτουν ένα ξεκάθαρο και λεπτομερές πλέγμα κριτηρίων για τον αποτελεσματικό εντοπισμό οικονομικών δυσκολιών. Ένας επίσης σημαντικός αριθμός τραπεζών δεν περιλαμβάνουν εποπτικά κριτήρια στις πολιτικές τους ή δεν ακολουθούν τις πρακτικές που ήδη διαθέτουν.

3. Υπάρχουν τράπεζες που δεν ενημερώνουν τα στοιχεία των δανειοληπτών με δομημένο τρόπο ή που δεν χρησιμοποιούν επιπλέον δικλίδες ασφαλείας για τον εντοπισμό αυτών που δεν θα μπορέσουν να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους (unlikely-to-pay) σε εξαιρετικές συνθήκες όπως της πανδημίας. Άλλες τράπεζες δεν λαμβάνουν υπόψη τα πρόσθετα δημοσιονομικά μέτρα στήριξης που ενδεχομένως να καλύπτουν τον πραγματικό κίνδυνο. Και, σε ορισμένες περιπτώσεις, η κατηγορία unlikely-to-pay αγνοείται. Επίσης, εντοπίστηκε σωστή αξιολόγηση των unlikely-to-pay χωρίς αυτά να επηρεάζουν το ύψος των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων. Ακόμα, βρέθηκαν δομικά θέματα, όπως η έλλειψη συγκεκριμένων κλαδικών δεικτών για τα unlikely-to-pay δάνεια ή ελλιπείς μεθοδολογίες για τον υπολογισμό της δυνατότητας ενός δανειολήπτη να πληρώνει.

4. Υπάρχει προβληματισμός για το εάν οι τράπεζες είναι συνεπείς στη μεταφορά δανείων στο stage 2 (μεσαίου κινδύνου) μολονότι υπάρχει ένδειξη σημαντικής αύξησης πιστωτικού κινδύνου. Η καθυστερημένη αναγνώριση δανείων σε αυξημένου κινδύνου οδηγεί σε ανεπαρκείς προβλέψεις και αυτό στη συνέχεια σε συσσώρευση κόκκινων δανείων.

5. Εντοπίστηκαν τράπεζες που χρησιμοποιούν υποκειμενικά κριτήρια για να διατηρήσουν τις προβλέψεις σταθερές. Για παράδειγμα, χρησιμοποιούνται σενάρια σχετικά με τις μακροοικονομικές εξελίξεις που δεν ενημερώνονται συχνά ή που δεν αντανακλούν τους πραγματικούς κινδύνους. Άλλες τράπεζες έχουν προσαρμόσει τα κριτήρια που κατηγοριοποιούν τους κινδύνους, ώστε να μειωθούν οι μεταφορές από το ένα επίπεδο κινδύνου σε άλλο. Και κάποιες φορές αυτά τα κριτήρια δεν είναι επαρκή να εντοπίσουν μια σημαντική αύξηση του πιστωτικού κινδύνου.

6. Ορισμένες τράπεζες έχουν αδυναμίες σε θέματα εταιρικής διακυβέρνησης και διαχείρισης κινδύνων. Κάποιες τράπεζες δεν διαθέτουν τυποποιημένες διαδικασίες ή δεν δικαιολογούν τις αποφάσεις τους ή δεν έχουν ανεξάρτητο εσωτερικό όργανο ή άλλη διαδικασία για να παραπεμφθεί ένα ζήτημα στο εποπτικό τους συμβούλιο.

7. Βρέθηκαν τράπεζες που έχουν συμμορφωθεί με τις συστάσεις του SSM σχετικά με τα κόκκινα δάνεια σε ό,τι αφορά τη συχνότητα παρακολούθησης, ενημέρωσης των στοιχείων και την αξιολόγηση εξασφαλίσεων για την κάλυψη των κινδύνων τους.

8. Τέλος, εντοπίστηκαν ανεπαρκείς πρακτικές στον τρόπο με τον οποίο οι τράπεζες περιλαμβάνουν τον πιθανό αντίκτυπο της COVID-19 στον στρατηγικό και επιχειρηματικό σχεδιασμό τους, οι οποίες θα μπορούσαν να έχουν αντίκτυπο στην προετοιμασία τους για πιθανή αύξηση των κόκκινων δανείων. Για παράδειγμα, παρατηρήσαμε περιπτώσεις όπου τα σενάρια είναι πολύ αισιόδοξα και η αναθεώρηση των στοιχείων δεν είναι αρκετά συχνή.

Φωτεινές εξαιρέσεις

Υπήρξαν και θετικές εκπλήξεις για τους ελεγκτές του SSM. Εντοπίστηκαν τράπεζες με εξελιγμένα μοντέλα κινδύνου, συνέπεια στη συλλογή στοιχείων και με αποτελεσματικές μεθόδους εντοπισμού των πηγών κινδύνου. Μερικές από αυτές τις πρακτικές είναι οι εξής:

1. Χρησιμοποιήθηκαν συμπεριφορικοί δείκτες με τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης στα συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης στα δάνεια ιδιωτών, δημιουργώντας ένα επιπλέον δίχτυ ασφαλείας έγκαιρων προειδοποιήσεων προσαρμοσμένων στα χαρακτηριστικά της πανδημίας. Με τη χρήση της τεχνολογίας γίνονταν έλεγχοι της αποτελεσματικότητας των προειδοποιήσεων αυτών και οι τράπεζες προχωρούσαν σε συνεχείς βελτιώσεις.

2. Βρέθηκαν τράπεζες που "έτρεξαν" ειδικές και δομημένες διαδικασίες για τη συλλογή συγκεκριμένων στοιχείων σχετικά με τους δανειολήπτες τους, με τακτή ενημέρωση (επαγγελματική κατάσταση, λήψη μέτρων στήριξης, επίπτωση της πανδημίας στα εισοδήματα κ.ά.).

3. Άλλες αύξησαν τη συχνότητα αξιολόγησης του πιστωτικού κινδύνου, περιλαμβάνοντας και κλαδικά στοιχεία και αναλύσεις εντός της κατηγορίας δανειοληπτών χαρακτηρισμένων ως unlikely-to-pay. Δηλαδή εστίασαν αρκετά σε κατηγορίες δανείων με αυξημένο κίνδυνο και πιο ευάλωτες από τις επιπτώσεις της πανδημίας.

4. Συχνή και στοχευμένη επαναξιολόγηση των εξασφαλίσεων, λαμβάνοντας υπόψη την πανδημία, εφαρμόζοντας "κούρεμα" χρέους ως μια προσωρινή λύση, όταν προέκυπταν συγκεκριμένες δυσκολίες ή γινόταν χρήση εξωτερικών εκτιμητών για τις επιπτώσεις της κρίσης στις τιμές των ακινήτων.

5. Συστηματική παρακολούθηση των προβλέψεων ανά χαρτοφυλάκιο και γεωγραφική περιοχή, αλλά και βάσει αναλύσεων για το πόσο ευάλωτος ήταν κάθε κλάδος.

Πηγή: capital.gr

Share on Google Plus