''Η µεγάλη φυγή'': 1.257.178 νέοι συνταξιούχοι στην επταετία 2017-2023

Μεγάλο κύµα συνταξιοδοτήσεων βρίσκεται σε εξέλιξη στο ασφαλιστικό σύστηµα, καθώς σε διάστηµα επτά ετών, από τη λειτουργία του ΕΦΚΑ το 2017 έως και το 2023, έχουν συνταξιοδοτηθεί 1.257.178 ασφαλισµένοι. Το κύµα φυγής στη σύνταξη συνεχίζεται, καθώς στο πρώτο δίµηνο του 2024 καταγράφεται ρεκόρ επταετίας µε 35.451 νέες αιτήσεις, ανεβάζοντας έτσι το σύνολο των συνταξιούχων που έχουν προστεθεί στο ασφαλιστικό σύστηµα στους 1.292.629 από το 2017 έως και τον Φεβρουάριο του 2024.

Οι περισσότερες αιτήσεις είναι για σύνταξη λόγω γήρατος και ακολουθούν οι συντάξεις αναπηρίας και λόγω θανάτου.

Τα στοιχεία του συστήµατος "ΑΤΛΑΣ", που δηµοσιεύει το Capital.gr για τη ροή εξόδου των ασφαλισµένων προς τη σύνταξη, είναι ανησυχητικά, αν λάβει κανείς υπόψη ότι η χρονιά µε τις λιγότερες αιτήσεις ήταν το 2017, µε 142.061 νέες συνταξιοδοτήσεις, ενώ στις αναλογιστικές µελέτες για τη βιωσιµότητα του ασφαλιστικού συστήµατος η πρόβλεψη είναι για 80.000 µε 100.000 νέους συνταξιούχους κάθε χρόνο.

Το ρεκόρ της 7ετίας 2017-2023 ως προς τις συνταξιοδοτήσεις ήταν το 2021 µε 212.151 αιτήσεις συνταξιοδότησης, αριθµός υπερδιπλάσιος από αυτόν που λαµβάνεται υπόψη στις µελέτες της Εθνικής Αναλογιστικής Αρχής, γεγονός που αποδεικνύει ότι οι προβλέψεις όσον αφορά το πλήθος των νέων συνταξιούχων, που επηρεάζουν και το ύψος των συνταξιοδοτικών δαπανών, δεν είναι και τόσο ρεαλιστικές.

Σηµειώνεται ότι στον ασφαλιστικό νόµο 3863/2010 προβλέφθηκε ο δείκτης που πιστοποιεί τη βιωσιµότητα του ασφαλιστικού συστήµατος, σύµφωνα µε τον οποίο η ετήσια αύξηση των συνταξιοδοτικών δαπανών από το 2009, που είναι το έτος βάσης, έως το 2070 δεν πρέπει να ξεπερνά το 2,5% του ΑΕΠ. Μέχρι στιγµής η βιωσιµότητα είναι εντός στόχου, πλην όµως σε αυτή την εξέλιξη δεν συνέβαλε η ανακοπή των συνταξιοδοτήσεων, αλλά η µείωση των συντάξεων, που κατά µέσο όρο στη 12ετή επιτήρηση των Μνηµονίων ήταν στο 25%. Σε αυτή την παράµετρο οφείλεται η βιωσιµότητα του συστήµατος και η συγκράτηση της ετήσιας αύξησης των συνταξιοδοτικών δαπανών κάτω του 2,5% του ΑΕΠ.

Με το ξεπάγωµα των αυξήσεων, όµως, και σε συνδυασµό µε τις αθρόες συνταξιοδοτήσεις, το µείγµα στις συνταξιοδοτικές δαπάνες γίνεται εκρηκτικό και δεν αποκλείεται να χρειαστούν πρόσθετες παρεµβάσεις αν η ροή εξόδου δεν ανακοπεί από την αυτόµατη αύξηση που θα έρθει στα όρια ηλικίας (κατά 6 µήνες έως 1 έτος) µετά το 2027, οπότε θα ισχύσει για πρώτη φορά στο ελληνικό συνταξιοδοτικό σύστηµα η σύνδεση των ορίων ηλικίας µε την αύξηση του προσδόκιµου ζωής των ατόµων άνω των 65 ετών.

Το κύµα φυγής των ασφαλισµένων προς τη σύνταξη θα συνεχιστεί έως και το 2040, καθώς θα αποχωρεί η γενιά των σηµερινών 55άρηδων και 50άρηδων. Η κορύφωση της εξόδου φαίνεται να είναι στο έτος 2035.

Ο λόγος που αυξάνονται οι συνταξιοδοτήσεις είναι γιατί οι παλαιοί ασφαλισµένοι –πριν από το 1992– µπήκαν στην εργασία στην ίδια ηλικία και αποχωρούν µαζικά, συµπληρώνοντας ταυτόχρονα και όλοι µαζί τα όρια ηλικίας και τον απαιτούµενο χρόνο ασφάλισης. Όσο µειώνονται οι παλαιοί, αυξάνονται οι ροές των νέων ασφαλισµένων –µετά το 1993–, καθώς και σε αυτή την κατηγορία τα συνταξιοδοτικά δικαιώµατα ωριµάζουν ταυτόχρονα για πολλούς ασφαλισµένους.

Η µαζική έξοδος µε στοιχεία του "ΑΤΛΑΣ"

Προς νέο ρεκόρ οδεύουν οι συνταξιοδοτήσεις και για το 2024, αν κρίνει κανείς από τις 35.451 αιτήσεις που υποβλήθηκαν ήδη στο πρώτο δίµηνο και αποτελούν ρεκόρ από το 2017. Αν οι αιτήσεις συνεχιστούν µε τον ίδιο ρυθµό, τους επόµενους µήνες µπορεί να ξεπεράσουν και τις 200.000 σε ετήσια βάση. 

Σύµφωνα µε τα στοιχεία της έκθεσης "ΑΤΛΑΣ" Φεβρουαρίου που έχει στη διάθεσή του το Capital.gr, οι αιτήσεις του πρώτου διµήνου του 2024 είναι οι περισσότερες που έχουν καταγραφεί τα τελευταία χρόνια. Ενδεικτικά:

- Το πρώτο δίµηνο του 2017 είχαν υποβληθεί 26.556 αιτήσεις συνταξιοδότησης.

- Το πρώτο δίµηνο του 2018 είχαν υποβληθεί 27.598 αιτήσεις συνταξιοδότησης.

- Το πρώτο δίµηνο του 2019 είχαν υποβληθεί 27.375 αιτήσεις συνταξιοδότησης.

- Το πρώτο δίµηνο του 2020 είχαν υποβληθεί 35.154 αιτήσεις συνταξιοδότησης.

- Το πρώτο δίµηνο του 2021 είχαν υποβληθεί 30.278 αιτήσεις συνταξιοδότησης.

- Το πρώτο δίµηνο του 2022 είχαν υποβληθεί 35.158 αιτήσεις συνταξιοδότησης.

- Το πρώτο δίµηνο του 2023 είχαν υποβληθεί 29.470 αιτήσεις συνταξιοδότησης.

- Το πρώτο δίµηνο του 2024 υποβλήθηκαν 35.451 αιτήσεις συνταξιοδότησης.

Οι λόγοι της εξόδου έχουν να κάνουν µε τη συµπλήρωση των ορίων ηλικίας ταυτόχρονα από πολλούς παλαιούς (πριν από το 1993) ασφαλισµένους, αλλά και µε τις επιλογές των ίδιων των ασφαλισµένων, που φαίνεται να επιλέγουν τη συνταξιοδότηση για να κατοχυρώσουν σύνταξη και εφάπαξ (ιδίως από το Δηµόσιο), ώστε να αποφύγουν τυχόν δυσµενείς αλλαγές στο µέλλον.

Στον αντίποδα, συνεχίζουν να µειώνονται οι εκκρεµείς κύριες συντάξεις, καθώς στο τέλος Φεβρουαρίου 2024 είχαν υποχωρήσει στις 22.294, από 22.890 τον Ιανουάριο και 23.050 τον Δεκέµβριο.

Αντίθετα, σχεδόν διπλάσιες από τις κύριες είναι οι εν αναµονή επικουρικές συντάξεις (περίπου 38.000 µε 40.000 είναι στη λίστα των ληξιπρόθεσµων). Στις επικουρικές η αναµονή µπορεί να φτάνει στα τρία ή και τέσσερα χρόνια.

Ένα σηµαντικό δε στοιχείο που αναδεικνύεται από τις απονοµές συντάξεων είναι ότι πλέον έχουν µηδενιστεί τα αναδροµικά για τους περισσότερους λόγω οφειλών. Οι οφειλές αυτές προέρχονται από χρέη που συµψηφίζονται µε τη σύνταξη, αλλά και από διαφορές µεταξύ προσωρινής και οριστικής σύνταξης, επειδή η προσωρινή ήταν µεγαλύτερη από την οριστική.