Μη κρατικά πανεπιστήμια: Τι θα αλλάξει με την έλευσή τους στην Ελλάδα

Η ίδρυση μη κρατικών πανεπιστημίων στην Ελλάδα είναι μία υπόθεση που απασχολεί εδώ και αρκετά χρόνια.

Πανεπιστημιακά ιδρύματα από διάφορες ευρωπαϊκές χώρες παρακολουθούν τις εξελίξεις, ενώ ήδη αρκετά κολλέγια έχουν προετοιμαστεί σε συνεργασία με πανεπιστήμια του εξωτερικού και αναμένεται να παίξουν πρωταγωνιστικό ρόλο στη διαμόρφωση του νέου εκπαιδευτικού τοπίου της χώρας.

Εντωμεταξύ, οι απόψεις υπέρ ή κατά της ίδρυσης μη κρατικών πανεπιστημίων στην Ελλάδα διίστανται τόσο μεταξύ των πολιτών όσο και στην ακαδημαΐκή κοινότητα.

Όπως τόνισε ο κ. Χαράλαμπος Φειδάς, πρύτανης ΑΠΘ, “τα δημόσια πανεπιστήμια εδώ και δύο αιώνες συνέβαλαν σημαντικά στη συγκρότηση του ελληνικού κράτους, στην οικονομική και κοινωνική του ανάπτυξη, στην ισότιμη πρόσβαση όλων των νέων στην ανώτατη εκπαίδευση και στην κοινωνική και την επαγγελματική τους ένταξη. Από τη δεκαετία του 1950 όμως, σε όλα τα Συντάγματα της χώρας μας υπάρχει μία απαγόρευση για την ίδρυση και λειτουργία ιδιωτικών πανεπιστημίων στην Ελλάδα. Η τότε αιτιολόγηση ουσιαστικά είναι ότι αυτό βοηθά στην ισότιμη και αξιολογική πρόσβαση των νέων μας στην εκπαίδευση. Ο ουσιαστικός λόγος όμως ήταν να υπάρχει έλεγχος του κράτους στα πανεπιστήμια, έτσι ώστε να προάγονται συγκεκριμένες αξίες και συγκεκριμένα ιδεολογικά πρότυπα. Έκτοτε όμως τα πράγματα έχουν αλλάξει. Ζούμε πλέον σε ένα διεθνοποιημένο περιβάλλον, στο οποίο η μη λειτουργία ιδιωτικών πανεπιστημίων σε μία χώρα είναι αναχρονιστική. Η Ελλάδα δεν μπορεί να αποτελεί εξαίρεση στο διεθνές περιβάλλον στο οποίο λειτουργεί.”

Σε ό,τι αφορά το αν μπορούν να προχωρήσουν παράλληλα τα ιδιωτικά και τα δημόσια πανεπιστήμια, ο κ. Σταμάτης Αγγελόπουλος, Πρύτανης του Διεθνούς Πανεπιστημίου Ελλάδος, σχολίασε: “Αυτό είναι ένα στοίχημα το οποίο πρέπει να κερδηθεί”, προσθέτοντας ότι: “Είμαι υπέρμαχος του ανταγωνισμού και της αριστείας. Είμαστε θετικά προσηλωμένοι στο να λειτουργήσουν παράλληλα και πρέπει να λειτουργήσουν παράλληλα. Είμαστε υπέρ του υγιούς ανταγωνισμού. Αν δεχτούμε ότι το δημόσιο πανεπιστήμιο έχει έναν πιο αναπτυξιακό ρόλο και μια άλλη συμβολή στην κοινωνία, θα πρέπει να το ενισχύσουμε ακόμα περισσότερο. Τα ιδιωτικά πανεπιστήμια θα βελτιώσουν το δημόσιο πανεπιστήμιο.”

“Η παιδεία και η ανώτατη εκπαίδευση είναι ένα κοινωνικό αγαθό και δεν μπορεί να είναι εμπόρευμα, όλοι οι νέοι και οι νέες πρέπει να έχουν τη δυνατότητα της πρόσβασης στην ανώτατη εκπαίδευση. Και δεν νομίζω ότι κριτήριο για την πρόσβαση μπορεί να είναι η οικονομική κατάσταση κάθε οικογένειας”, επισήμανε ο κ. Νίκος Καρτσαράκης, Πρύτανης του Ελληνικού Μεσογειακού Πανεπιστημίου (ΕΛΜΕΠΑ) και κατέληξε λέγοντας: “Πρέπει να λάβουμε υπόψη μας ποια είναι η κατάσταση σήμερα στη χώρα μας. Η χώρα μας αντιμετωπίζει ένα σοβαρό δημογραφικό πρόβλημα, το οποίο θα ενταθεί τα επόμενα χρόνια. Ξεκινήσαμε το 2019 ως Πανεπιστήμιο με περίπου 104.000 υποψηφίους για τα δημόσια πανεπιστήμια.

Φέτος οι υποψήφιοι ήταν περίπου 74.000 και με βάση τα δημογραφικά στοιχεία εκτιμάται ότι το 2030 θα έχουμε λιγότερους από 50.000 υποψηφίους. Τα δημόσια πανεπιστήμια μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες της ελληνικής κοινωνίας όσον αφορά τη δημόσια ανώτατη εκπαίδευση και δεν θεωρώ απαραίτητο να έχουμε την ίδρυση νομικών προσώπων πανεπιστημιακής εκπαίδευσης ιδιωτικών πανεπιστημίων, τη στιγμή μάλιστα που είναι ανοικτό το ζήτημα της αναθεώρησης του άρθρου 16.

Προφανώς και τα βλέπουμε ανταγωνιστικά τα ιδιωτικά πανεπιστήμια, κάτι το οποίο άλλωστε συμβαίνει και στην Κύπρο. Την επόμενη μέρα της ίδρυσής τους θα διεκδικήσουν χρήματα από την κρατική επιχορήγηση. Θα διεκδικήσουν πόρους από ένα πρόγραμμα δημόσιων επενδύσεων, το οποίο είναι πάρα πάρα πολύ μικρό και μάλιστα έχουμε τεράστια προβλήματα με την επόμενη προγραμματική περίοδο 2026- 2030. Κατά συνέπεια, ναι, προφανώς θα δράσουν ανταγωνιστικά. Αυτό δεν σημαίνει ότι μπορούν να ανταγωνιστούν τα δημόσια πανεπιστήμια όσον αφορά στην ποιότητα. Ένας βασικός πυλώνας του πανεπιστημίου είναι η έρευνα.

Πέρα από την εκπαίδευση, αμφιβάλλω αν σε αυτά τα εκπαιδευτήρια θα υπάρχει έρευνα, η οποία να μπορεί να ανταγωνιστεί τα δημόσια πανεπιστήμια της χώρας”, επισήμανε ο κ. Καρτσαράκης.