Ο Ζαραλίκος τα βάζει ξανά με την Εκκλησία για την ελευθερία της τέχνης

Η αφίσα της παράστασης που έγινε "Μήλον της έριδος"

«Ένας Θεός υπάρχει: το χρήμα» ανέφερε σε χθεσινή διαδικτυακή εμφάνιση ο stand up κωμικός Χριστόφορος Ζαραλίκος και προσέφερε δημόσια την αφίσα της θεατρικής του παράστασης «Κι εγώ υπάλληλος είμαι» στην Εκκλησία της Ελλάδος με αφορμή την είδηση ότι η τελευταία ετοιμάζει ψηφιακή τράπεζα με την επωνυμία Phos Bank.

Στη συνέχεια επέκρινε τη στάση Μητροπολιτών της Εκκλησίας της Ελλάδος οι οποίοι, όπως ισχυρίσθηκε, παρεμβαίνουν σε θέατρα της ελληνικής περιφέρειας για να εμποδίσουν την προβολή της σατιρικής θεατρικής του παράστασης με το αιτιολογικό ότι είναι βλάσφημη .

Μέσα στο τούνελ της παραπληροφόρησης που έχει ανοίξει η αντιπαράθεση ανθρώπων της τέχνης και της θρησκείας στη χώρα μας φως έρχεται να ρίξει με ανάρτησή του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ο Συνταγματολόγος του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου Χάρης Τσιλιώτης ο οποίος σχολιάζοντας την πρόσφατη εισβολή του βουλευτή της Νίκης Ν. Παπαδόπουλου στην Εθνική Πινακοθήκη αναφέρει , μεταξύ άλλων, τα εξής: 

1. Η ελευθερία της τέχνης είναι θεμελιώδες δικαίωμα που προστατεύεται από το άρθρο 16 παρ. 1 Σ και μάλιστα χωρίς την επιφύλαξη του νόμου. Βέβαια αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορεί να περιοριστεί η άσκησή του αλλά σε εξαιρετικές περιπτώσεις και μόνο για χάρη θεμελιωδών δικαιωμάτων τρίτων ή για την προστασία άλλων συνταγματικών αγαθών, όπως δέχεται σε πάγια νομολογία του το Γερμανικό Ομοσπονδιακό Συνταγματικό Δικαστήριο και πάντοτε υπό την τήρηση της αρχής της αναλογικότητας.    

2. Η έννοια της τέχνης είναι ανοιχτή και δεν περιορίζεται μόνο στην κλασική και παραδοσιακή μορφή και αντίληψη που έχει η πλειοψηφία των ανθρώπων για την ζωγραφική, την μουσική, τον χορό, την γλυπτική, το θέατρο, τον κινηματογράφο κ.ο.κ. Η Τέχνη συνέχεται με την δημιουργία και είναι αυτό που ο δημιουργός θεωρεί ως τέτοια, ανεξάρτητα εάν ένας μεγάλος αριθμός ή ακόμα και η συντριπτική πλειοψηφία δεν θεωρεί ένα δημιούργημα ως τέχνη ή το θεωρεί ακόμα και ως κακοτεχνία ή βλασφημία. Κι εγώ προσωπικά θεωρώ τα επίμαχα έργα του ζωγράφου Κατσαδιώτη και κακότεχνα και βλάσφημα για το θρησκευτικό μου συναίσθημα αλλά αυτή είναι η δική μου αισθητική και πίστη και ακόμα κι αν με μένα συμφωνεί η συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού δεν μπορώ να την επιβάλω σε άλλους συνανθρώπους μου, που σκέφτονται και αισθάνονται την τέχνη διαφορετικά.

3. Στην έννοια της θρησκευτικής ελευθερίας εντάσσεται το δικαίωμα του καθενός να πιστεύει ή να μη πιστεύει στο θείο, δεν εντάσσεται, όμως, και η αξίωση από τον τρίτο να σέβεται και να μην προσβάλει τις θρησκευτικές του πεποιθήσεις, εκτός κι αν γίνεται με τρόπο που απάδει της προστασίας της προσωπικότητας ή της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, που προστατεύονται συνταγματικά από τα άρθρα 5 παρ. 1 και 2 παρ. 1 Σ.

4.   Ως ένα τέτοιο θεμελιώδες δικαίωμα που να προστατεύει την αξίωση του καθενός έναντι του τρίτου να σέβεται τις θρησκευτικές του πεποιθήσεις και έναντι του κράτους να τιμωρεί αυτήν την έλλειψη σεβασμού από το δικαίωμα στην προσωπικότητα των άρθρων 5 παρ. 1 Σ και 2 παρ. 1 Σ δεν γίνεται από καμία έννομη τάξη ούτε της ΕΣΔΑ στο πλαίσιο του δικαιώματος στον ιδιωτικό βίο του άρθρου 8 παρ. 1 ΕΣΔΑ δεκτό. Δεν βλέπω λοιπόν γιατί θα έπρεπε η χώρα μας να πρωτοτυπήσει και να δεχθεί η έννομη τάξη της ένα τέτοιο θεμελιώδες δικαίωμα που θα μπορούσε να αντιταχθεί σε επίπεδο συνταγματικών αγαθών στην ελευθερία της τέχνης. Δυστυχώς έχουν  υπάρξει κάποιες μεμονωμένες αποφάσεις κατωτέρων δικαστηρίων, κυρίως σε επίπεδο ασφαλιστικών μέτρων που έχουν δεχθεί την ύπαρξη ενός τέτοιου θεμελιώδους δικαιώματος, δεν υπάρχουν αποφάσεις σε επίπεδο νομολογίας Ανωτάτων Δικαστηρίων (η υπόθεση του λεξικού Μπαμπινιώτη στον Άρειο Πάγο δεν αφορούσε το θρησκευτικό συναίσθημα) και η θεωρία είναι αρνητική σε μία τέτοια αποδοχή.

5. Ακόμα κι αν ήθελε γίνει δεκτό ένα τέτοιο θεμελιώδες δικαίωμα και πάλι στην προκειμένη περίπτωση δεν θα μπορούσε να δικαιολογήσει σε μία ενδεχόμενη σύγκρουση δικαιωμάτων την απαγόρευση διακίνησης ή ακόμα χειρότερα δημιουργίας ενός έργου τέχνης που θα προσέβαλε το θρησκευτικό αίσθημα άλλων ανθρώπων, ακόμα κι αν αυτοί αποτελούν την πλειοψηφία του πληθυσμού. Η αρχή της αναλογικότητας θα έστεκε αναμφίβολα εμπόδιο, εφόσον η δημιουργία καθεαυτή και η έκθεση του «σκανδαλώδους» δημιουργήματος δεν θίγει υπέρμετρα το θρησκευτικό αίσθημα των τρίτων, εφόσον η έκθεση είναι σε κλειστό και επισκέψιμο χώρο μόνο από αυτόν που θα ήθελε να το επισκεφθεί.

6. Αυτή είναι η συνταγματική διάσταση του ζητήματος και θεωρώ ότι θα πρέπει να γίνει σεβαστή. Διαφορετικά η έννομη τάξη μας θα δικαίωνε όσους σε άλλες θρησκείες απαιτούν την απαγόρευση βλάσφημων έργων τέχνης και μάλιστα διά της βίας.