Κουβέντα με τον Μανόλη Κατράκη (Του Γιάννη Πετρόπουλου)

 

Κουβέντα με τον Μανόλη Κατράκη- Του Γιάννη Πετρόπουλου

«Αν έπαιζε θέατρο σε άλλη γλώσσα σήμερα θα ήταν ο 

μεγαλύτερος ηθοποιός στον κόσμο. 

Στην Κίνα το συνειδητοποίησα. Σαν αρχαίο θεό τον έβλεπαν οι Κινέζοι.

Στον «Οιδίποδα τύραννο» που παίξαμε μαζί και με άλλους αξιόλογους ηθοποιούς, 

το κατάλαβα. 

Ο Μάνος ήταν και θα είναι το τροχιοδεικτικό της πατρίδας». 

Αλέκα Κατσέλη

«Αυτός που με βοήθησε στο θέατρο ήταν ο Μανόλης Κατράκης».

Νίκος Κούρκουλος

1982

Ο κινηματογράφος γεμάτος, πολλοί όρθιοι, πολλοί καθήμενοι στα ενδιάμεσα, άλλοι ακουμπισμένοι στους τοίχους, άλλοι διαμαρτύρονταν που δεν μπορούσαν να μπουν και πολλοί έβριζαν. Μία η παράσταση και ένας και ανεπανάληπτος ο ηθοποιός. Μάνος Κατράκης στο θεατρικό έργο “Ντα”, ή αλλιώς “Πατερούλης”.

Έβγαλα έγκαιρα εισιτήριο και ήμουν ήσυχος κι ας ήμουν στην τελευταία σειρά του κινηματογράφου.
Την συγκίνηση που ένιωσα δεν μπορείτε να την κατανοήσετε, μπορείτε όμως να κατανοήσετε την συγκίνηση των θεατών της παράστασης. Δεν το είδα ποτέ αυτό στη μέχρι τώρα ζωή μου. Ένα ατελείωτο χειροκρότημα και ούτε μια φωνή ή κραυγή όπως γίνεται σήμερα με τους “απαίδευτούς” θεατές, ένα παρατεταμένο χειροκρότημα, σαν να σπάζουν στο διηνεκές κεραμίδια ή τούβλα ή και πέτρες, “πατ”, “πατ”, “πατ”.
Ο θίασος επί σκηνής με σκυμμένα τα κεφάλια, ακόμα και ο άρχοντας Κατράκης. Κάποια στιγμή το σήκωσε, ίσως για να σταματήσει το σφυροκόπημα, αλλά το “εκκλησίασμα” επέμενε, ασταμάτητο χειροκρότημα. Πόση ώρα! Ότι και να πω θα είναι ψέμα. Αυτοί που ήταν στην παράσταση της Αλεξανδρούπολης ίσως μας βοηθήσουν να πούμε για το χρόνο, αν έχει κάποια σημασία.
Στα καμαρίνια ουρά. Μπήκα κι εγώ τελευταίος. Χρόνος τι είναι εκεί το κατάλαβα. Τέλος πάντων ήρθε η ώρα μου. Δεν ήξερα τι έπρεπε να κάνω και τι να πω, απλά μπήκα στο καμαρίνι όπως ένας που τον σπρώχνουν να μπει κάπου με φόβο. Πράγματι φοβόμουν, ναι, φόβο ένιωθα. Το είδε ο Κατράκης και μου χαμογέλασε.
«Έλα νέε μου», είπε μειδιώντας.
Τον πλησίασα κοιτώντας τον στα μάτια. Ήμουν δακρυσμένος.
«Τα σπουδάζεις τα γράμματα ……….»
«Γιάννης Πετρόπουλος»
«….Γιάννη μου».
«Δάσκαλος»
«Ω! Δάσκαλο έλεγα κι εγώ τον Κουν, μεγάλο πράγμα, ΔΑΣΚΑΛΟΣ».
Τελευταίος ήμουν για αυτόγραφο και μάλλον είχε όρεξη για χωρατά και κουβέντα.
Σηκώθηκε και με αγκάλιασε. Τον είχα για πανύψηλο, δεν ήταν, λίγα εκατοστά με περνούσε, την αγκαλιά του όμως την νιώθω και τώρα.
«Κουζουλά πράματα κάνεις στη νιότη σου Γιάννη!»
Απλά τα χείλη έσφιξα. Τι να έλεγα. 
«Να ξέρεις πως στην εξορία έπαιξα το θέατρο της ζωής μου», είπε, έβαλε την υπογραφή του σε μια φωτογραφία, με ασπάστηκε και μου χαμογέλασε. «Σήμερα μερικοί λένε ότι ξόφλησα, γέρασα, όχι, δε γέρασα, έχω πολλά να κάνω ακόμα».
Έφυγα πισωπατώντας. Δεν μπορούσα να ξεκολλήσω το βλέμμα μου από πάνω του. Βγαίνοντας παραπάτησα κι έπεσα. Με σήκωσε ο Μανόλης.
«Δείχνεις σέβαση», είπε μειδιώντας, «αλλά πρέπει να προσέχουμε και πως πορπατούμε».
Τόσα χρόνια πέρασαν κι ακόμα νιώθω την αγκαλιά του.

1984

Λίγο πριν απολυθώ, σε μια συνταγματική άσκηση ακούω στο ραδιόφωνο την Μελίνα Μερκούρη να μιλεί για τον Μάνο Κατράκη και λίγο μετά την απαγγελία του από το Άξιον εστί. Πάγωσε το αίμα μου. Πλάι μου ένα καρδιτσιώτης φαντάρος, “ψάρι” όπως λέμε στη γλώσσα του στρατού.
Την αναγγελία θανάτου την είπα δακρυσμένος σ’ αυτόν.
«Ποιος ήταν!», είπε και έπεσα στο έδαφος.
Όταν σηκώθηκα ήμουν έτοιμος να τον πλακώσω στο ξύλο. Σήκωσα το χέρι, αλλά δεν το κατέβασα. Θα έκανα ζημιά. “Τι φταίει το έρμο”, ψιθύρισα και τον πέταξα σε μια άκρη σα λερό ρούχο.

ΣΗΜΕΡΑ

Κουβέντα στην κουβέντα με έναν όψιμο κομουνιστή το θέμα του Μανόλη Κατράκη ήρθε στο τραπέζι. Τίποτα δεν ήξερε το έρμο. Σφίχτηκα αρκετά, αλλά δε χτύπησα την παλάμη μου στο τραπέζι. Τι νόημα είχε. Αυτός ο νεολαίος έπρεπε να χτυπήσει το κεφάλι του στον τοίχο, ο τοίχος όμως ήταν μακριά και εγώ δεν είχα κουράγιο, βαριόμουν, να του δείξω το δρόμο.
Πως το έλεγε εκείνο ο Αυλωνίτης: «Πού πάμε ωρέ, πού πάμε!»

1993

 Περπατώντας την Πατησίων είδα τον Οδυσσέα Ελύτη με την Ιουλίτα  Ηλιοπούλου. Αρχοντικό βάδισμα ούτε ώμο με ώμο ούτε βλέμμα με βλέμμα ούτε χαριεντισμούς. 
Ήταν τότε που ακούστηκε ότι ο Σαμαράς πρότεινε τον Οδυσσέα Ελύτη για πρόεδρο της δημοκρατίας. Όταν ακούστηκε δεν το πίστεψα, μάλωσα μάλιστα με πολλούς “φίλους”, δεξιούς και αριστερούς. Ήμουν θυμωμένος και ήθελα εξηγήσεις. Γιατί! Έλα ντε! Τέλος πάντων, δε θα πήγαινα να ζητήσω από τον Ελύτη γιατί δε διαψεύδει τις φήμες, για άλλο πράγμα θα πήγαινα κι αυτό αφορούσε εμένα και μόνο εμένα. 
Τους ακολούθησα για ώρα, άλλοτε τους πλησίαζα κι άλλοτε απομακρυνόμουν, το τελικό βήμα όμως δεν το έκανα. Δείλιασα! Φοβήθηκα! Ντράπηκα! Δε βρήκα τα λόγια που θα έλεγα! Ποιος το ξέρει, ακόμα και τώρα αναρωτιέμαι. Στον Κατράκη πως το έκανα! Έμεινε αναπάντητο ερώτημα, η αγάπη μου όμως για τον ποιητή έγινε μεγαλύτερη.
Πηγαίνοντας προχθές   στο Σπίτι – Μουσείο του Οδυσσέα Ελύτη το είπα στην κυρία Ιουλίτα Ηλιοπούλου που μας ξεναγούσε.
«Γιατί δεν το έκανες!», είπε ανοίγοντας διάπλατα τα μεγάλα , όμορφα μάτια της.
«Δεν ξέρω», είπα ξεροκαταπίνοντας.
«Στον Οδυσσέα θα του άρεσε μια τέτοια έκπληξη».

@

Ότι αγαπά ο άνθρωπος καλό είναι να το υπερασπίζεται, αρκεί αυτό που αγαπά να μην είναι ο φασισμός, το είπαμε εξάλλου, “δεν έρχεται από το μέλλον καινούργιο τάχα να μας φέρει, το κουρασμένο βλέμμα του το ξέρουμε, όπως και το αίμα που βάφει τα ποτάμια”.

Τα γράφω όλα αυτά όχι με διάθεση επίδειξης, αλίμονο στον άνθρωπο που κάνει “επιδείξεις”, μαϊντανοί είναι όλοι αυτοί, το βλέπετε, αν δεν το βλέπετε, αλλάξτε όμματα, τα γράφω για την ΠΑΝΤΑΝΑΣΑ ιστορία, γιατί ιστορικές στιγμές είναι αυτές και ας μην μπορεί να τις εντοπίσει ο κάθε ιστορικός. Τα γραπτά είναι γραπτά, ΚΕΙΜΕΝΑ συμπατριώτες, αύριο κάποιος ίσως βγάλει τα μυωπικά γυαλιά του και σκύψει πάνω σ’ αυτό που λέμε ιστορία κάθετη, εγκάρσια, μαρτυρίες, προσωπικές αφηγήσεις και τα λοιπά και τα λοιπά.
Με τυφλούς δεν προχωρά αυτός ο κόσμος ούτε με ανθρώπους που έχουν το νου τους στην κοιλιά και μόνο την κοιλιά. Να που η ζωή είναι κάτι το ανώτερο, τι να κάνουμε, Ελύτηδες ή Κατράκηδες …….. “μια φορά στα χίλια χρόνια γίνεται η αγάπη αιώνια, να έχεις τύχη, να έχεις τύχη τούτη η ζωή να σου πετύχει”.

«Πάσχα των ΕΛΛΗΝΩΝ Πάσχα

Πάσχα της αγάπης Πάσχα

Πάσχα Ελληνικό»

Καλή Ανάσταση συμπολίτες.